Nun momento no que o mundo parece ter toleado con mil e unha medidas de actuación —reais e fakes— fronte ao xa «personaxe do ano», o coronavirus SARS-CoV-2, e no que, mentres uns se pasan de freada en precaución, outros o toman á lixeira e lle restan demasiada importancia, gustaríame realizar unha particular achega neste tema.
En Empatizar desde o confinamento contábavos o pouco que esta corentena que estamos vivindo cambia a vida nunha granxa. O certo é que todo segue máis ou menos igual, salvo polo feito de que os profesionais e provedores que nos visitan diariamente, e que ao principio do estado de alarma usaban as máis básicas barreiras para evitar contaxios, agora extreman as medidas de prevención e cúmprenas estritamente. Isto non é unha chamada de atención, pois moitos deles nin sequera contaban con todos os equipos de protección individual —EPI— que eran necesarios, senón, simplemente, unha confirmación de que a xente se vai concienciando cada vez máis do risco que supón a COVID-19 para un mesmo e para a sociedade. Parece que as cifras desta pandemia provocan en nós o afloramento dese sentimento que tanto me gusta mencionar: a empatía.
Desde que comezou o confinamento, é habitual ver en xornais, televisións e outros medios de comunicación reportaxes bucólico-pastorís que enxalzan o esforzo de agricultores e gandeiros por manter a súa actividade, e mesmo incrementala, a pesar do coronavirus. A prensa achégase ao campo como quen visita o parente pobre e resignado. Unhas palmadiñas no lombo, un aplauso ao esforzo e unha mensaxe de ánimo máis falsa que unha moeda de tres euros. De analizar os riscos sanitarios nas explotacións ou o impacto económico do estado de alarma na actividade agraria, nada de nada: «Ala, heroes, vós a producir. E non se vos ocorra subir os prezos, que xa vos damos un minuto de gloria diario na tele».
Nestes tempos de Coroa e virus, e todos os males habidos e por haber, nos que todos —ou polo menos a maioría con cerebro— vemos limitados os nosos contactos sociais, chegado ese momento no que descubrimos que isto non é tan doado como o primeiro día, tentemos poñer o corazón cando miramos ao noso arredor. Urxe o uso de toda a empatía que sexamos capaces de reunir no noso confinamento.
Un país parado por algo tan pequeno que non se pode ver cun simple microscopio. Dous inimigos invisibles, o virus e o medo, retroaliméntanse. Mentres, os humanos pagamos as consecuencias de ambos os dous. Así vexo a situación actual desde a miña aldea. Pero, como sempre, as imaxes que se ven na televisión ou nas redes son as das cidades. Ninguén se lembra do que acontece no campo —ben, algún si, para fuxir a el por temor ao contaxio—. Eu vouvos contar o que ocorre aquí, aínda que o certo é que, máis alá do estado de alerta, hai pouco que contar. A ausencia de novidades no rural non é unha novidade.
Trinta anos de caída ou estancamento dos prezos no sector agrogandeiro desembocaron en protestas masivas por toda España. Tiveron que xuntarse as enormes perdas económicas en toda a actividade do campo para que se faga visible un problema que os afogaba día a día, mes a mes e ano a ano. Luis Parrulo, antropólogo da Universidade de Uppsala, ironiza sobre os artífices ocultos desta situación: xente que vive do campo, pero sen dobrar o lombo. Demasiado listos como para traballar e demasiado pobres como para ver en que acabarán as súas accións.
Durante os últimos días puidemos ler en moitos titulares que «a Xunta retrocede e reabre o paridoiro de Verín —Ourense—». Analicemos estas palabras e miremos o transcurso dos acontecementos con ollo clínico, nunca mellor dito.
Din dos galegos que un non sabe se soben ou baixan pola escaleira na que te atopas con eles. Que che responden con outra pregunta e que, malia o seu clima húmido, son remisos a mollarse por algo, ou, polo menos, por algo que pague a pena.