Un futuro incerto (e IV): os alimenta
Un relato de Alarico de Roque, gandeiro.
Vai frío e chove, como é habitual en Galiza nas datas do Entroido. O olor dos grelos, as patacas e as carnes salgadas cocéndose ao lume esténdese por toda a casa. Mentres colorea un debuxo sentada detrás da cociña de leña, a nena dille á súa atarefada nai: «Cóntame a historia dos alimenta». Intercambian unha mirada cargada de complicidade. «Outra vez?». Incapaz de negarse ao sorriso de ilusión da súa pequena, a muller ata un pano á cabeza para apartar o pelo da cara e, sen perder de vista as potas, comeza este relato, como unha tradición máis entre os pratos típicos:
Tras aquela máxica noite de San Xoán, os acontecementos precipitáronse como un río de montaña no mes de abril: rápidos e imparables. Empezamos a elaborar o noso plan cos poucos contactos que aínda nos quedaban nas cidades e, pirateando o sinal, enviamos a información a todos os dipegrazs abertos coa seguinte mensaxe: «Se queres ser libre, le, reflexiona e, finalmente, escolle o que che dite o teu corazón e a túa cabeza. Se elixes a liberdade, sé consciente de que, nun mundo no que te dominan a través da comida, só un alimento libre do control de “O Ollo” cha dará».
Con todo en contra, e ao máis puro estilo do emperador romano Traxano cando creou os alimenta —política socioeconómica desenvolta na Península Itálica que tiña por obxectivo o impulso do sector agrícola a través dunha liña de préstamos públicos aos agricultores, e cuxa devolución revertía en fondos para axudar á manutención dos nenos das familias máis desfavorecidas—, organizámonos coa seguinte orde: primeiro dariamos alimento a aqueles máis necesitados nas cidades, que eran case a metade da poboación debido ao sistema de clases imposto por O Ollo» a través das súas Listas de Mérito ao Civismo —LISMACIS—, e, a partir desas persoas, estenderiamos os nosos alimenta aos seus contactos sociais máis próximos.
Pouco a pouco, pero con moito traballo e arriscando a supervivencia da nosa organización, «A Nova Esperanza», nuns meses lograramos ter algo máis da metade da poboación contactada comendo produtos sans e libres de tramadol, ao contrario dos que lle subministraba «O Ollo». Como era de esperar, este cambio notouse, e moito, para ben e para mal.
O bo foi que as nosas comunidades rurais medraron, pois gran parte da xente que nos ía coñecendo decidiu estender a idea, e moitos outros viñeron traballar ao campo; deste xeito eramos capaces de abarcar máis e mellores cultivos para producir unha maior cantidade de alimentos. O malo foi que «O Ollo» axiña deu orde aos seus gardas de custodiar cada vez máis os barrios pobres e mesmo as aforas da cidade. Era obvio que co noso traballo estabamos a atacar a base dun réxime baseado na opresión e o control dos cidadáns por medio da alimentación e na súa vixilancia a través dos dips.
As represalias de «O Ollo» foron contundentes e dramáticas. Todo cidadán que collían con alimentos frescos era prendido inmediatamente, pero se apresaban un membro de «A Nova Esperanza» era axustizado nun acto que se retransmitía en directo para que todo o mundo puidese ver o castigo á súa «traizón». Moitos integrantes da nosa organización caeron, demasiados…, pero, a pesar das dificultades, non nos detivemos; ao contrario, continuamos o noso proxecto con máis empeño se cabe.
Lonxe de infundirlles un maior respecto, as penas desmesuradas e as brutais execucións públicas levaba a cada vez máis habitantes urbanos a fuxir daqueles que distaban moito do papel de «salvadores» que asignaran para si ao reescribir a historia. Buscando unha vida máis tranquila e, sobre todo, libre, desprazábanse ao rural para axudarnos, pero esta emigración masiva foi a pinga que colmou o vaso para «O Ollo», que presenciaba como a súa engrenaxe de sociedade hermética se quebrantaba, desabastecida pola falta de man de obra para as súas industrias.
Ao comprobar que o noso sistema de ataque funcionaba, comezamos a compartilo con outros territorios e, en pouco máis de dous anos, todas as comunidades rurais do que naquel tempo aínda se chamaba hemisferio superior puxeron en práctica esta estratexia. Entón ocorreu o imprevisible: «O Ollo» realizou levas e preparou un pequeno exército co obxectivo de recuperar o control sobre as áreas rurais que abandonaran había décadas, pero que agora, ao estar de novo completamente poboadas, se volveran incontrolables. Algo inasumible para un poder autoritario de semellante calibre.
Un bo día, cando nos dispoñiamos a comer, unha partida de tropas atopounos. Entraron na nosa aldea buscando os responsables da comunidade, coa ameaza de que nos matarían a todos se non entregabamos a Santi. «O Ollo» quería os líderes de «A Nova Esperanza» para darlle á poboación un escarmento inesquecible.
Ningún de nós quería máis vítimas das que xa foran inevitables, así que Santi deu un paso á fronte para entregarse: «Eu son Santi». Nun intre, o teu pai seguiuno e contradíxoo: «Non, eu son Santi». Tras el, un por un, todos os homes foron dando un paso adiante alzando as súas voces ao berro de «Eu son Santi». O nerviosismo na tropa era palpable. Xa tiñan as armas en alto cando apareciches ti con Kenia, aquela pastora alemá coa que aprendiches a dar os teus primeiros pasos e da que eras inseparable, lembras? Os soldados miráronte fixamente, co asombro de ver unha nena pequena xogando confiadamente cun animal, pois era unha escena que non viran na súa vida.
Aproveitando que baixaran a garda a un nivel para eles insospeitado, todas as mulleres da aldea achegáronse detrás de min aos recrutas e, como pasara moito tempo atrás na Revolución dos Caraveis, entregámoslle a cada un unha peza de froita, unha hortaliza, algún anaco de queixo e mesmo vasos de leite. Estaban esfameados e todos quedaron impávidos.
Pasaron uns segundos ata que un deles lle deu un sorbo ao seu vaso, e logo outro mordeu a mazá que tiña na súa man. Era tal o silencio que só se escoitaban os sons da comida, a de verdade, a auténtica: as dentadas ás mazás, primeiro tímidas, pero que axiña se converteron en grandes bocados que as devoraban; grolos longos caendo polos esófagos; o zume das laranxas que salpicaba o aire ao explotar entre os seus dentes; e os suspiros daqueles mozos ao saciar a súa fame con bos e saborosos alimentos. O tenente, rompendo a chorar, tirou a súa arma ao chan e, tras el, o resto do batallón.
Contáronnos que foran obrigados a unirse a este exército para unha operación armada contra a resistencia, coa advertencia de que, se se negaban a participar e levarnos ante «O Ollo» para que pagásemos xustamente a nosa traizón á orde, as súas familias serían asentadas nos peores barrios e verían reducidos os seus créditos e as súas racións de alimento. Así que fixemos un trato: eles regresarían á cidade como se non tivesen atopado ninguén e nós subministrariámoslles comida para as súas familias.
A actuación de «O Ollo» non só non nos destruíu, senón que nos fixo moito máis fortes. Así logramos que o noso traballo alcanzase o seguinte nivel da sociedade: os acomodados, cos que a nosa acción abarcaba xa un 70 % da poboación. A revolución de «A Nova Esperanza» era imparable. Ninguén se alistaba nas tropas do poder opresor, e os poucos que o facían obrigados baixo ameaza axiña sabían da nosa existencia e contactaban connosco para poder sobrevivir sen servir a «O Ollo». O cerco foise pechando arredor dos seus magnates e, creando os alimenta como no seu tempo fixera Traxano, «A Nova Esperanza» logrou a vitoria.
A nena, sentada á calor do lume, estivo escoitando atentamente como a súa nai lle contaba unha vez máis aquela fascinante historia sen deixar de cociñar o rico doce de bandullo, como é costume cada ano polo Entroido. Cunha inmensa curiosidade, dille: «Mamá, toda a aldea comenta que papá foi o valente, pero que ti fuches o estratego. Por que non me dis iso nunca?». Sorrindo, mentres engade máis uvas pasas á sobremesa, contéstalle: «Miña querida e adorable nena, non é necesario outorgarnos méritos individualistas, porque a forza para tombar un opresor reside na unión dos oprimidos, non no individualismo. Eu, como todos os que formamos parte de «A Nova Esperanza», só acheguei o que tiña».
Pero non é a última pregunta, cos nenos nunca o é: «E que foi dos dirixentes de «O Ollo»? Iso tampouco mo contaches». Esta é unha cuestión que a fai suspirar: «Non estamos seguros, pero cremos que se instalaron, coas súas grandes industrias agroalimentarias, no hemisferio sur, onde podían ter mellor controlada a poboación. Nalgún momento, os que vivimos no hemisferio norte teremos que pensar en solucionar tamén esa parte…». Gala limpa as mans cun trapo de cociña, achégase á súa filla e dálle un bico na fronte con tenrura: «Esa parte corresponderavos a ti e á túa xeración, pois sodes donos dos vosos actos e do voso futuro. Nós loitamos para chegar ata aquí, e agora, miña querida Rosalía, tócavos a vós traer luz a un mundo que está saíndo desta longa noite de pedra».
Nese intre, Xesús entra na casa cun sorriso de orella a orella, saúda a súa muller e a súa filla, e cóntalles a última noticia: «Mora pariu unha preciosa tenreira. Rosalía, que nome lle poñeremos?». A nena medita uns segundos e asevera: «Sen dúbida, chegou o momento de Gaia. Así se chamará».
LE TAMÉN:
Conto de Entroido: un futuro incerto
