Tras o envero
Un relato de Jose Yebra.
Un dos primeiros recordos que habitan no fondo abisal da miña memoria sucede nunha viña, a que os meus pais tiñan en Fontousal, unha zona de viñedos nunha ladeira situada entre Cacabelos e Camponaraya.
Era un día solleiro, imaxino que de finais de setembro ou primeiros de outubro. Supoño tamén que sería domingo, xa que a miña nai, Milita a Peluquera, fora vendimar, que xamais tería faltado ela un día laboral ao seu salón de peiteado por ir cortar acios de uvas e deixar o lombo no esforzo. Por suposto, estaban Pepe, o meu pai, e a miña avoa Luisa —sempre imbatible na súa velocidade á hora de vendimar—, ademais duns cantos familiares máis, que sempre foi san costume ese de organizarse entre familias para así facilitar as vendimas de todos. Quen máis quen menos tiña unha, dúas ou mesmo tres parcelas inzadas de vides, de cepas xa moi antigas, tempo antes da especialización e renovación que supuxo concentrarse nas uvas mencía e godello, mesturadas nun rebumbio inexplicable de variedades distintas de uva branca e negra bastante difíciles de xestionar. Por iso, ao final, á hora de levar o remolque ateigado de uvas á Cooperativa Vinos del Bierzo de Cacabelos, todo acababa sendo envorcado na infinidade da categoría de mestura, a que menos cartos daba e, por descontado, a que ofrecía como produto final o viño máis ordinario dos que daquela se facían na miña vila, probablemente un Bocovi rosado.
Cun pau comecei a escavar un buraco e, cando me pareceu que era o suficientemente profundo, alí enterrei a ditosa medalla de ouro.
Ao que ía, carallo!, que o santo xa parece estar a facer surf ben contento entre as nubes que hoxe poboan o ceo: o recordo. Cun par de xoguetes, alí me sentaba eu, a carón do camiño, entre dúas cepas que me puidesen dar sombra e, loxicamente, ante o aburrimento crecente que impoñía o paso das horas e farto xa daquela pelota e aquel camión, non se me ocorreu máis que facer que fixarme naquela medalla de ouro dalgunha Virxe local que colgaba do meu pescozo. Tras mirala e analizala un bo anaco, ocorréuseme que o seguinte paso non ía ser outro que o de arrancala dun tirón para logo pousala con coidado sobre unha pedra das grandes que tiña á miña dereita. Cun pau comecei a escavar un buraco e, cando me pareceu que era o suficientemente profundo, alí enterrei a ditosa medalla de ouro —un agasallo da miña madriña, deses que se dan para celebrar o nacemento dun novo ser humano—. «Logo, desentérroa, como se fose un tesouro que acabo de atopar», pensei con certo grao de tenrura. Non transcorreran nin cinco minutos cando aparece ao meu lado toda a tropa vendimadora coa sanísima intención de alimentarse, era a hora do xantar. Botas de viño clarete refrescando á sombra, un par de porróns dos grandes cheos dunha auga fresquísima e saborosísima —unha parvada supina iso de ter que cargar con vasos ata a viña—, e tamén tuppers cheos de filetes empanados, tortillas de patacas con cebola, como debe ser, e dúas empanadas que a miña avoa preparara e levara ben cedo ao forno de leña da panadaría de Pablo, xusto en fronte da casa, cunhas follas grandes de verzas por riba, como adoitaba ser. Unha de batallón, con patacas, cebola, costela de porco e chichos, e outra de sardiñas. Todos eles manxares dignos de calquera deus, e máis nun contexto como aquel, de campo, na viña, sucios e con toda a fame que provoca o traballo duro.
Todos nos trasladamos a un prado contiguo procurando un lugar cómodo para comer á sombra dunhas cerdeiras, que ben se agradecía, a verdade. Ao pouco, «José Luis —ou sexa, eu—, onde tes a cadeíña da Virxe das Angustias?» «Ai!», penso eu ao instante mentres vou notando no meu interior esa anguria crecente que indica que esquecera por completo rescatala do seu recentemente estreado xacemento arqueolóxico.
E si, efectivamente, por moito que buscaron e buscaron, a medalliña dedicada á Virxe da Quinta Angustia, patroa de Cacabelos, coa súa correspondente cadea, todo en ouro de dezaoito quilates, pasaron a pertencer á mesma terra da que procederan. O camiño de volta á casa no remolque do tractor do tío Marino consistiu en caras longas adobiadas con algunha que outra ladaíña de «cagondiós, a quen terá saído, hostia, que parece subnormal!» ou similares.
Non o podería asegurar con rotundidade, pero creo que aquela «aventura» condicionou para sempre a miña animadversión por calquera tipo de colar, cadea ou colgante, xa que nunca xamais volvín levar un ou unha… Ben, minto, minto sen decatarme: si que levei unha cadea con elos ben gordos pechada cun bo cadeado, pero iso sucedeu na miña época máis punkie e non durou máis alá de oito ou nove meses. Pola contra, si que tiven que ir vendimar en moitas, demasiadas ocasións. E si, o viño gústame, aínda que sen esaxerar, pero gústame, sobre todo se se trata dun bo godello ou un bo mencía dos da miña vila, Cacabelos.