A confirmación do medo
Unha opinión de Alarico de Roque, gandeiro.
En Empatizar desde o confinamento contábavos o pouco que esta corentena que estamos vivindo cambia a vida nunha granxa. O certo é que todo segue máis ou menos igual, salvo polo feito de que os profesionais e provedores que nos visitan diariamente, e que ao principio do estado de alarma usaban as máis básicas barreiras para evitar contaxios, agora extreman as medidas de prevención e cúmprenas estritamente. Isto non é unha chamada de atención, pois moitos deles nin sequera contaban con todos os equipos de protección individual —EPI— que eran necesarios, senón, simplemente, unha confirmación de que a xente se vai concienciando cada vez máis do risco que supón a COVID-19 para un mesmo e para a sociedade. Parece que as cifras desta pandemia provocan en nós o afloramento dese sentimento que tanto me gusta mencionar: a empatía.
Lamentablemente, co paso do tempo tamén se van confirmando os meus medos ao respecto da posible xestión desta crise sanitaria no campo, aqueles que compartín con vós nun artigo anterior e que teñen a súa orixe no precario estado do noso sistema sanitario, e con «noso» refírome ao do país, en xeral, e ao do rural, en particular. Dicía un gran sabio: «Que os teus medos non te dominen ou acabaranse cumprindo»; a primeira parte da cita non é o meu caso, pero si a segunda. Onde eu vivo, hai anos que padecemos as nefastas consecuencias que carrearon unha importante serie de recortes nos servizos do noso pequeno centro de saúde, sobre todo na área de pediatría. Dispoñemos dun único médico para os nosos fillos, compartido, ademais, con outros tres centros de distintas localidades, o que supuxo unha considerable redución dos días e horas de atención en cada un deles —xa se sabe que a bilocación é exclusiva de Santa Teresa—. E non é por falta de nenos, posto que só cos do noso centro o pediatra xa ten ao seu cargo a mesma cantidade que calquera outro nunha cidade. Isto débese, sinxelamente, a esas continuas tesoiradas. Unha situación de tolos nun rural que agoniza, xa que moitas parellas novas que pensan ter descendencia —o que contribuiría á repoboación destes territorios— vense practicamente expulsadas a zonas con mellores servizos.
Se a esa escaseza asistencial preexistente lle sumamos a crise sanitaria actual, cabe preguntarse que pasaría se un dos nosos nenos tivese unha urxencia —non relacionada co coronavirus— o día no que non dispoñemos de servizo de pediatría. En tal caso, non nos quedaría outra que desprazarnos á capital de provincia que nos corresponde por área sanitaria —que, por certo, está a máis de cincuenta minutos de traxecto en coche— para chegar a un hospital onde se incrementa exponencialmente o risco de contaxio deste virus, debido á maior carga viral que alí se concentra e ante a que as barreiras de protección son moito menos eficaces. Só hai que ver a cantidade de sanitarios que se contaxiaron como consecuencia do seu traballo a pesar dos EPI —homologados ou froito dun enxeño obrigado a agudizarse para sobrevivir—. Sen dúbida, acudir a un complexo hospitalario afastado con doenzas que poderían ser atendidas nun centro de saúde próximo é un bo xeito de estender esta infección. Por sorte, aínda non tivemos que enfrontarnos a isto.
Non obstante, si que se presentou outro escenario que nos deixou igual de desprotexidos: que o infectado por coronavirus sexa o propio pediatra. Grazas á mala administración —ou, máis ben, á absoluta carencia dunha organización eficaz— da sanidade pública no ámbito rural, por cantos centros de cantos concellos pode propagar este novo virus un profesional sanitario antes de saber que é portador? Por suposto, o primeiro afectado que hai que lamentar neste caso é ese médico, que tivo que expoñerse ao contacto cun maior número de persoas distintas, aumentando as súas posibilidades de contraer a COVID-19, e tamén en diferentes lugares, o que o converteu, pola súa vez, nun vector de diseminación cun raio de acción moito máis amplo —tanto durante o período de incubación, antes de presentar síntomas, como se tivese resultado ser asintomático—. E, obviamente, por outra parte, estamos os mesmos afectados de sempre, os eternos esquecidos: os habitantes do rural, que estivemos en contacto con ese máis que evidente foco de contaxio e que, durante a súa ausencia pola enfermidade, quedamos sen servizo de pediatría unha vez máis, aínda que nesta ocasión durante un mes tan crítico como o que acabamos de pasar.
Poñédevos por un momento no meu lugar e imaxinádevos ante a pandemia máis perigosa sufrida no último século, con nenos na casa e sen un pediatra que os atenda, véndovos obrigados a metervos no «ollo do furacán». Non vos sentiriades desamparados por un sistema do que sodes contribuíntes como o que máis?
Malia todo este medo ao contaxio que, como calquera persoa, podo ter, é moito peor a inmensa pena de ver como, a base de aforrar en nimiedades, se destrúe unha boa sanidade pública para convertela nun negocio. Unha acción que ten consecuencias que xa son un feito, como que o noso rural estea progresivamente máis baleiro, abandonado, e outras moito máis imprevisibles, que poden afectar ao conxunto da poboación, como puxo en evidencia esta pandemia.