Fonso de Curriquiella
Unha crónica veterinaria de Eneko Jetxanoff.
Achegábame a Fonso e a súa aparencia, aceptable na distancia, murchaba paso a paso, a medida que a proximidade me permitía apreciar o implacable paso do tempo no seu rostro. Grosos e profundos sucos raiaban a súa cara. O seu cabelo, negro acibeche dous metros antes, era máis ben unha grotesca masa de febras e tinguidura barata, aplicada en grandes cantidades e sen aclarar, que lle cubría tamén a pel das tempas e parte da fronte. Alcanceino e dispúxenme a estreitar a man que me estendía, escurecida polo barro, os excrementos de vaca resecados e as longuísimas uñas de loito pechado. Sorría cun branquísimo sorriso apontoado por unha funda dental.
«Teño unha vaca de parto», saudou Fonso. «É moi grande a cría ou é que vén mal colocada?», respondinlle. Mentres recollía o traxe de plástico e o maletín de cirurxía do maleteiro do meu coche, el preparaba un caldeiro con auga limpa e unha pastilla desgastada de xabón Chimbo, decorada con toda sorte de corpos estraños a modo de toppings. «Está ao caer un rapaz ao que avisei para que nos bote unha man», díxome co seu amplo sorriso. O rapaz nunca chegou.
Flashback a dúas horas antes. Club de Tenis de Oviedo, noite. Gozo cuns colegas de profesión dun exquisito menú do Nadal, cortesía do Ilustrísimo Colexio Oficial de Veterinarios de Asturias, nun ambiente de rigor, protocolo e etiqueta. O coñecemento científico, a investigación, a cultura, a educación, a estética, o ouropel, a alta cociña —e tamén a fachada e a pose— deran paso, nunha hora de traxecto en coche, a unha escena que, malia nutrirse dun fondo común —a medicina veterinaria—, existía nun polo oposto e a poucos quilómetros de distancia.
Isto era exactamente o que ocupaba a miña cabeza mentres seguía os pasos de Fonso para acceder á corte da parturiente. Aquilo non se podería chamar exactamente corte, porque sería como chamarlle marisco aos paus de cangrexo. O chan parecía brando, pero non! Non era brando, era un substrato de trinta centímetros de profundidade conformado por feces, urina e palla, estendéndose como unha alfombra por toda a corte. Por sorte ía provisto dunhas boas katiuskas que me mantiñan á boia, aínda que con cada movemento corría o risco de perdelas para sempre naquela trampa de areas movedizas fecais.
Por fin chegamos xunto á vaca. Levaba xa varias horas de parto e, a pesar dos seus setencentos quilos de puro músculo asturiano, as súas forzas estaban a abandonala, e o seu vigor e temible carácter deran paso a unha docilidade canina. Preguntábame, chanceando, se se debería ao esgotamento, ou ben á depresión de atoparse en semellante transo, afundida nun ambiente viciado polo amoníaco, a penumbra e a calor. Porque si, facía mooooita calor. Un Nadal atípico no Cantábrico, con ventos do suroeste e máis de vinte graos de temperatura a medianoite, que na corte ascenderían ata os trinta.
Enfundado en plástico metín man á parturiente e, tras manipular o tenreiro convenientemente, coloqueino en posición para a súa adecuada extracción. O neonato pesaría uns setenta quilos, así que viralo e colocalo dentro do útero e con aquela temperatura foi unha tarefa laboriosa. Vaia, que estaba a suar a pinga gorda. Fonso, que me observaba expectante, nervioso polo incerto futuro da súa única fonte de ingresos, tamén suaba a pinga negra. Dixen negra? Si, negra. Porque as pingas de suor procedentes do coiro cabeludo, a fronte e o pescozo disolveran parte do seu betume capilar, e xuntos descendían polos profundos canóns das súas setenta e nove primaveras.
Así o vía eu. Así sentía, así o cheiraba, así o gozaba, así me amargaba e entristecía. Así me compadecía, así me enfadaba, así era a miña vida. Unha dicotomía entre cultura e supervivencia, entre o honesto e o interesado, entre a fachada e a nobreza, entre o romanticismo e o realismo máis cru, entre o máis primixenio e o máis tecnolóxico. Porque Fonso, tras comprobar que o tenreiro nacera vivo e que a nai se atopaba ben, manifestaba no seo da súa miseria —non necesariamente económica— unha alegría sincera, unha empatía total comigo que eu compartía pero que, á vez, se me antollaba afastada, como un soño ou unha obra de teatro a corenta e cinco watios, difusa, escura no entresoño continuo que é a vida do veterinario de garda.
Na súa alegría case irreprimible, pois non se esperaba un feliz desenlace, Fonso non me ofreceu mi-cuit de pato, champaña, Ribera del Duero nin un aire saturado de cheiros a coiro, cremas hidratantes e tecidos plásticos. Ofreceume un botello de cervexa, polvoróns de serie C, e unha gratitude indescritible que exsudaba a súa mirada, como a miña gratitude cara a el.