Los fantasmas visitan al presidente — Omnivoraz

Os fantasmas visitan o presidente

Un conto electoral de Alarico de Roque, gandeiro.

A reunión prolongárase máis do previsto. Era a última antes das eleccións e o presidente da Xunta estivera presente para reforzar a súa campaña electoral, pero algúns dos representantes do sector primario non eran fáciles de dobregar, sobre todo os que eran agricultores ou gandeiros de verdade. Eles non entendían o seu proxecto para o rural, que necios!…

A noite tamén prometía ser longa. O insomnio provocado polo nerviosismo de enfrontarse a outra campaña levouno a sentarse no cómodo e amplo sofá do seu despacho, diante do seu televisor de sesenta polgadas, e facer zapping polas canles nas que falaban del. Buscou unha botella de viño e unha copa, e pensou para os seus adentros: «Joder, ¡qué manía con el mencía! Todos saben que prefiero los vinos de la meseta, ¡y venga a traer mencía!». Coa súa boa copa de viño, volveu ao sofá. Na cadea autonómica saían os seus contrincantes políticos explicando as súas propostas para Galiza, pero iso non lle interesaba, e nas estatais só falaban do coronavirus, de Cataluña e do País Vasco. Aínda que isto lle gustaba máis, cansábao, así que finalmente o sono venceuno.

Na metade da noite espertou e viu a figura dun home de pé fronte a el. Imposible, os seus ollos estaban a xogarlle unha mala pasada. Quizais fose polo maldito mencía ou quizais aínda estaba durmido, pero parecía demasiado real. Nese momento aquel home dirixiuse a el: «Xa esqueciches quen te puxo onde estás? Tranquilo, reláxate, só veño a advertirte do que che vai ocorrer esta noite e a explicarche o que estás vendo». O espírito das eleccións pasadas estaba ante el. O presidente observábao estupefacto e algo pálido; aínda así, coa ousadía e a arrogancia que o caracterizan, contestoulle: «Don Manuel, yo solo miro al futuro y no me importa lo que un fantasma del pasado pueda decirme sobre el presente». A resposta que recibiu foi contundente: «Se queres entender o presente e trazar un bo futuro, deberás rememorar o pasado. Ademais, aquí non decides ti». Acto seguido, e como por arte de maxia, os dous apareceron nunha oficina da sede do seu partido once anos atrás.

O presidente engrandecía véndose a si mesmo naquel lugar, orgulloso tras ter gañado as súas primeiras eleccións en Galiza: «Hay que ver qué joven y qué bueno era ya entonces». Pronto don Manuel interrompeu tan alto voo: «Sabes como estaba o agro no ano 2009 e como está agora? Pois diso tratarán as visitas que recibirás esta noite. Prepárate, Alberto». Tras esas palabras, o presidente espertou, convencido de que todo fora un mal soño. Entón escoitou unha voz.

Incrédulo, fregou os ollos, pero o pesadelo continuaba. Aquel vello escritor estaba sentado na súa cadeira de coiro, a de traballo, e abalábase xirando sobre o eixe, pausadamente, mentres seguía a falarlle: «A ver, Alberto, espílete, que isto non é un soño, son real. Quen me enviou sabe que me respectabas, malia non demostralo xamais publicamente. Vin amosarche o que te negas a ver». O presidente era incapaz de articular palabra. Xosé Neira Vilas dirixíase cara a el coa man estendida e, ao coller a súa, o mandatario entrou nunha especie de transo. Cando logrou abrir os ollos, quedou perplexo.

Los fantasmas visitan al presidente — Omnivoraz

«Colliches un rural en decadencia e aceleraches ese proceso. Non podes crer que se vivirá nas zonas rurais sen médicos, sen escolas e sen unha renda decente, ou si?».

Volvían estar no ano 2009, ante unha gran mesa chea de xente, todos conselleiros. Era o primeiro consello tras a súa vitoria electoral e o champaña corría polas copas e os vasos. Co peito inchado, como un galo ao nacer o día, preguntoulle a Neira Vilas: «¿Nos pueden oír?». O escritor fixo un xesto de negación coa cabeza, mentres a súa triste mirada sostiña a do xa presidente en funcións: «¡No me mire así, joder! Estoy orgulloso de mí. ¿O acaso no ve lo bien que dominaba la situación?». A conversa fluíu:

  • Sabes o que lle dixeches ese día a quen era a túa man dereita, Alberto?
  • No puedo acordarme de todo…
  • Recórdocho eu. Dixécheslle que para a Consellería do Medio Rural calquera valía, porque o campo era voso.
  • Y aún lo es.
  • De verdade o cres?
  • Mira los resultados electorales…
  • Non. O que eu vexo é que colliches un rural en decadencia e aceleraches ese proceso. Daquela tiñas unhas trece mil granxas de produción de leite familiares; hoxe tes sete mil, e caendo. Nelas tiñas unha florecente xuventude, e hoxe case ninguén quere quedar na aldea. Tiñas máis do 30% da superficie dedicada a cultivos agrogandeiros e hoxe anda polo 25%.
  • ¡Y un huevo! Hemos crecido en producción y en facturación. Además, el campo estaba saturado de gente, y ahora hay más espacio para los productores de verdad, empresarios que saben lo que hay que hacer.
  • Ben… Así o cres? Ou é o que queres que outros crean? Nestes once anos dobraches o orzamento para o control de incendios, e aínda é pouco. O monte está abandonado, e cada vez estarao máis. Isto tamén é froito da túa reconversión do sector produtivo. Non podes crer que se vivirá nas zonas rurais sen médicos, sen escolas e sen unha renda decente, ou si?

Cando Alberto lle ía replicar, o escritor colleuno da man e, como unha exposición de diapositivas, viu pasar ante os seus ollos o sucedido durante a reconversión que se levou a cabo nos seus dous primeiros mandatos. Toda unha fervenza de imaxes e sensacións: o peche de moitas granxas, unhas por falta de renda e outras porque os fillos non querían quedar no negocio familiar, traballando de sol a sol para nin sequera alcanzar o salario mínimo mensualmente. Algúns gandeiros que se vían obrigados a malvender unha vaca cada vez que os seus nenos necesitaban medicamentos ou vacinas que non cubría a Seguridade Social en Galiza. Outros que, debido ás súas políticas de modernización do sector, se suicidaran ao ser incapaces de pagar as débedas, deixando a súa familia en situacións económicas e sociais moi delicadas. Ou como, simplemente, a progresiva falta de servizos no eido rural conseguía que os mozos emigrasen á cidades ou ao estranxeiro.

Ao rematar tan peculiar proxección, o presidente pensou que aquilo se acabaría, pero Neira Vilas díxolle: «Isto só foron as túas dúas primeiras lexislaturas. Falta a última, a que, segundo ti, é a “lexislatura do rural”». Tomándoo da man unha vez máis, sucedeuse unha nova fervenza de imaxes: desde a afirmación do seu compromiso co rural, pasando polo conseguinte peche das granxas, as plantacións de eucalipto gañando terreo aos prados impunemente, ou a declaración da Limia como zona altamente contaminada. O intento de peche do paridoiro de Verín e as mulleres embarazadas chorando ante a idea de teren que dar a luz a hora e media de camiño das súas casas. As novas normas medioambientais que non se atreveu a aplicar ás empresas agroalimentarias —que son as que realmente contaminan—, e como foron desviadas para que todo o seu peso caese sobre as gandarías familiares. Nenos sen servizo de pediatría a menos dunha hora da residencia familiar, ou sen ningún cando a COVID-19 entrou no rural como un coitelo en queixo fresco debido aos seus recortes en medicina local. A suposta automatización do campo sen telo dotado da cobertura necesaria. A aparición de grandes cooperativas ás que só lles importaba o empresarial e non o cooperativismo. Ou o acaparamento de terras por parte das multinacionais da minaría e a celulosa. En resumo, o presidente viu como o campo morría, e con el as súas xentes, todo iso auspiciado baixo as súas normativas.

Los fantasmas visitan al presidente — Omnivoraz

«Realmente fixeches algo polo campo, ademais de trasladarlles aos agricultores as subvencións que chegan de Europa? Defráudasme, Alberto».

O vello escritor soltoulle a man e, de súpeto, regresaran ao seu despacho. O mandatario quedou calado, sen saber moi ben que dicir. Neira Vilas, pola contra, falou con voz grave, serena e firme: «Realmente fixeches algo polo campo, ademais de trasladarlles aos agricultores as subvencións que chegan de Europa? Defráudasme, Alberto. Crin que cando falabas do rural o facías en serio, pero vexo que só queres cifras económicas. Sabes que iso non é o que se necesita para recuperar aquel rural cheo de nenos alborozando ao son do canto dos paxaros». Dito isto, o gobernante espertou no seu sofá.

Neira Vilas marchara e o aínda orgulloso presidente seguía dilucidando se fora unha visión onírica ou resultado do viño. Dispoñíase a saír do despacho cando escoitou unha voz familiar tras el. «Esto no puede estar pasando, no puede ser real. ¿Cómo demonios…?», díxose a si mesmo, e ao xirarse viuno. O seu gran mentor estaba alí de novo, observándoo con xesto serio e severo: «Si, son eu. Agora que viches o pasado, toca repasar o presente. Achégate, home, que se non te mordín en vida non o farei desde a tumba». Alberto aproximouse a el e, tras estreitarlle a súa tremente man dereita, sentiu unha sacudida que o transportou a un ambulatorio dunha vila calquera de menos de 15 000 habitantes. Alí viron como a cola de nenos que agardaban para seren atendidos polo pediatra era interminable, xa que só dispoñían dese servizo sanitario un día á semana e moitos pequenos levaban atraso nas súas vacinas pola falta de reposición. Ademais, as nais maldicían a Xunta polo recorte horario e por se veren obrigadas a desprazarse a máis de setenta quilómetros en caso de urxencia. Don Manuel faloulle: «Deixeiche unha comunidade en retroceso e ti, lonxe de frealo, aceléralo. Antes a rúa era miña e agora está na túa contra. Que carallo fixeches, Alberto?». O presidente, con certo desasosego, respondeulle titubeando que se a crise, que se os recortes, que se a evolución dun país… Pero o espírito das eleccións pasadas non comungaba con rodas de muíño: «Isto non funciona así. Se Galiza é de dereitas é por algo, non porque si. A xente non estaría ben comigo, pero polo menos tiña unha atención sanitaria digna e non esta merda que tedes agora. E como demos se che ocorre pechar o paridoiro de Verín coas eleccións enriba? Acaso non che ensinei nada? As eleccións non se disputan, gáñanse, e para iso hai que facer algo máis que falar durante os dous últimos anos de lexislatura. Poida que a xente sexa inocente, pero non é parva». Cando Alberto se dispoñía a falar, notou a man do seu mentor sobre o seu ombro e, nun intre, todo escureceu.

Apareceron nunha chaira onde o fedor era insoportable: «Sabes onde estamos?, preguntou o fantasma. «En algún lugar donde hay mucha mierda desde luego. Puede ser Cataluña…», contestou o presidente cunha xocosidade inmediatamente aplacada por don Manuel: «Garda a demagoxia para a campaña! Isto é a Limia. Como lle seguides soltando tantas subvencións a esta empresa sen controlar o que contamina? Mira aquelas montañas de esterco, levan aí máis de tres anos!». O agora humillado presidente mirou ao chan e tentou evadir a súa responsabilidade culpando outros partidos por telo denunciado en Europa: «De no haberlo hecho, esto no se sabría fuera de Galicia». Entre unha ringleira de palabras malsoantes, o seu mentor respondeulle: «Con denuncia ou sen ela, isto seguirá aquí porque ti non fas nada para remedialo. Deberías telo parado hai moito tempo». Dito isto, colocou de novo a súa man sobre o ombro de Alberto e volveron cambiar de lugar.

Chegaron a unha granxa na que, mentres muxían, unha parella nova conversaba sobre a súa precaria situación: canto máis leite producían, menos marxe de beneficio lles quedaba. Pero con menos produción tampouco podían vivir, xa que o pediatra privado ao que levaban os seus fillos convertérase nun gasto fixo para a familia desde que na vila quedaran sen a atención pediátrica pública, había máis de 2 anos, e non podían permitirse abandonar o seu traballo durante unha xornada enteira para desprazarse á cidade cada poucos días. Dicíanse a si mesmos que quizais deberían vender todo e buscar un emprego en Lugo, onde, polo menos, estarían a carón do hospital. Nese momento, o presidente preguntoulle ao fantasma por que non aumentaban a granxa para obter máis beneficios. «Iso é imposible. Verás por que», e conduciuno fóra da corte para observar as parcelas de eucaliptos que se estendían ata onde alcanzaba a vista: «Estas plantacións acaparan o terreo de todas as parroquias da súa contorna e, cada vez que estes mozos aumentan o seu negocio, teñen que mercar máis comida para os animais, o que estreita aínda máis as súas marxes de beneficio».

Crendo que o presidente xa vira suficiente, o espírito das eleccións pasadas devolveuno ao seu despacho: «Espero que as túas ideas se aclaren despois deste paseo e que non teña que volver…». E, sen máis, desapareceu.

Alberto servira outra copa de viño para volver a acomodarse no seu sofá, convencido de que aquel estraño pesadelo rematara, cando se decatou de que unha pequena figura o observaba desde un curruncho. Non chegaba a recoñecer de quen se trataba. Tiña un rostro agradable, pero os ollos eran vermellos como o lume; a súa vestimenta estaba feita de follas de eucalipto e tiña unhas grandes mans nas que portaba moitos billetes de avión. Levantándoas, díxolle: «Velos? Un por cada galego que emigrará se ti gañas outra vez e continúas coas túas políticas nos territorios rurais». O presidente recibía así a fantasmal visita do espírito das eleccións futuras, quen, antes de que puidese darlle tempo a dicir que non quería ver nada máis, chiscoulle un dos seus ardentes ollos e levouno ao Alto do Faro —entre as provincias de Lugo e Pontevedra—. Igual que na súa «viaxe» anterior, desde o miradoiro só se vían eucaliptos e, cada moitos quilómetros, grandes naves sobre as cales o fantasma lle ía dicindo:

  • Alí hai 500 000 polos, nesa outra 100 000 porcos, naquela máis afastada móxense 20 000 vacas…
  • ¿Ves? Todos los montes produciendo, y con mucho trabajo en grandes explotaciones. ¡Por fin lo he conseguido!
  • Si? Canta xente ves? Esas grandes explotacións automatizadas son controladas por uns poucos empregados, que veñen traballar a diario desde as súas residencias nas cidades próximas porque xa non queda ninguén no campo.

O fantasma fixo unha pausa e, mirándoo fixamente, aclaroulle: «Ti non me coñeces aínda, pero son o teu neto. Esta desfeita levou ao descenso da poboación en Galiza ata os 5000 habitantes. A desertización que produce o monocultivo do eucalipto e o consumo de auga destas macroexplotacións xeraron todo isto». De repente, todas aquelas plantacións envolvéronse en chamas, sen deixar absolutamente nada ao seu paso. «Terra queimada, avó. Iso é o que conseguiches que herde. O que en tempos foi “a esmeralda de España”, aquela esquina verde, converteuse na mina de carbón de Europa». O presidente, indignado, replicoulle: «Todo este discurso no es más que pura demagogia. Nadie puede conocer el futuro, y mucho menos alguien que dice no haber nacido aún. Quiero regresar a mi despacho», e pechou os ollos con forza.

«O que en tempos foi “a esmeralda de España”, aquela esquina verde, converteuse na mina de carbón de Europa».

Funcionara. Estaba de volta no que consideraba o seu «espazo seguro». Non obstante, presentáronse ante el os tres fantasmas que o visitaran durante a noite: don Manuel, Neira Vilas e aquel personaxe que dicía ser o seu neto, pero que se parecía máis a un personaxe creado por Tim Burton. Anoxado, enfrontouse aos tres berrando: «Yo y solo yo decido cómo dirigir esta Comunidad Autónoma, y al que no le guste que se vaya! ¡No me harán cambiar de opinión en cuanto a mi estrategia para el mundo rural gallego, y mucho menos tres fantoches que lo único que pretenden es enseñarme lo que algunos consideran malo! En todos los grandes cambios de la sociedad hay víctimas, y en este caso sus votos son pocos. Así que, mientras las ciudades no se unan a sus protestas, para mí todo va bien».

Os tres o miraron sen pestanexar, e Xosé Neira Vilas adiantouse: «Non o entendes? Todo isto non vai de gañar eleccións. A min dáme igual quen goberne esta terra á que tanto amei, amo e amarei, sempre e cando sexa un presidente con miras máis alá que chegar a Madrid. As persoas son o ben máis prezado de calquera territorio, e sen elas desaparecerá, pasando a ser unha Laponia máis no mundo. Arredor desas persoas levantaranse as súas historias vitais, o seu mundo, o rural, no que, facendo ben as cousas, poden vivir moitas familias e xerar de novo moita riqueza nesta terra tan necesitada». Tras estas palabras, os espíritos visitantes esfumáronse coa mesma rapidez coa que apareceran.

O son do móbil espertou o presidente. Mirando a súa copa, aínda chea, descolgou o teléfono. A súa muller chamábao para saber se estaba ben, pois eran as catro da madrugada e non contestara as súas mensaxes. Despois daquela noite decidiu que a súa campaña electoral sería agresiva, como sempre fora, pero non falaría do rural, aínda que lle preguntasen. Ergueuse pensando en todo o que sucedera e, ao pasar a carón da mesa do seu despacho, decatouse de que sobre ela había unha nota na que puido ler: «Non agardes a ver as cousas desde o outro mundo para entendelas, como me pasou a min. Asinado: don Manuel».

Etiquetas:
, ,